Καθημερινά χρησιμοποιούμε πολλές δεκάδες λέξεις οι οποίες είναι
τουρκικές και έχουν παρεισφρύσει στη γλώσσα μας χωρίς να γνωρίζουμε την
προέλευσή τους και την αντίστοιχη ελληνική έννοια.
Γράφει ο συγγραφέας Νίκος Σαραντάκος στο ιστολόγιό του sarantakos.wordpress.com:
Οι λέξεις του καταλόγου είναι 220 αλλά δύο από αυτές (μπόρα και ταπί)
δεν έχουν τουρκική προέλευση, επομένως ο κατάλογος κανονικά έχει 218
λέξεις -το άφησα 220 στον τίτλο για να είναι πιο στρογγυλό. Όταν λέμε
“τουρκική προέλευση” συνυπολογίζουμε και την απώτερη αραβική ή περσική
προέλευση των λέξεων.
Βέβαια, λείπουν πολλές λέξεις που λέμε συχνά, αλλά αφού ο συντάκτης
ήθελε να διαλέξει περίπου 200 λέξεις, κάποιες έπρεπε να αφήσει έξω.
Μοιραία προκύπτει το ερώτημα, πόσα είναι τα τουρκικά δάνεια της
ελληνικής γλώσσας ή (αν δεν μας ενοχλεί η ανακρίβεια), “πόσες είναι οι
τουρκικές λέξεις της ελληνικής γλώσσας”. Δεν είναι εύκολες τέτοιες
μετρήσεις, γιατί υπάρχουν λέξεις ξεχασμένες και λέξεις ζωντανές, όπως
επίσης υπάρχουν αρχικές λέξεις και παράγωγες-σύνθετες λέξεις. Για
παράδειγμα, από τη λέξη ‘γλέντι’ έχουμε και το ρήμα γλεντάω, έχουμε τον
γλεντζέ και τη γλεντζού, που μας δίνουν το επίθετο ‘γλεντζέδικος’ και το
επίρρημα ‘γλεντζέδικα’. Έχουμε το υποριστικό “γλεντάκι”, ενώ στον
Μπαμπινιώτη υπάρχει και ο ημιλόγιος τύπος ‘γλεντιστής’. Έχουμε τέλος και
τον γλεντοκόπο, το γλεντοκόπι ή γλεντοκόπημα, το ρήμα γλεντοκοπώ. Η μια
“αρχική” λέξη δίνει δώδεκα μαζί με τα παράγωγά της. Δεν είναι όλες τόσο
παραγωγικές, αλλά κάποιες είναι περισσότερο.
Πλάι σε κάθε “τούρκικη” λέξη, ο αρχικός συντάκτης δίνει, σε
παρένθεση, ένα συνώνυμο ή μια εξήγηση με “αμιγώς ελληνικές” λέξεις. Αυτό
φυσικά δεν σημαίνει ότι μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις “τούρκικες”
λέξεις με τις “εγχώριες”, όπως επιχείρησαν κάποιοι σε ένα μαζικό
ηλεμήνυμα, που χρησιμοποιεί αυτόν τον κατάλογο λέξεων, και που το
κοροϊδεύει δεόντως ο Γιάννης Χάρης σε πρόσφατο σχόλιό του, δίνοντας
μερικά παραδείγματα τέτοιας (υποθετικής και αγλωσσολόγητης)
αντικατάστασης:
«Το βράδυ τρώω μόνο ένα πηγμένο γάλα» (γιαούρτι)
«Θα μας τρελάνουν πάλι οι ετησίες άνεμοι» (μελτέμια)
«Κάναμε πολλή ευδιαθεσία χτες στου Νίκου» (κέφι)
«Με τη ζέστη ένα υδροπεπόνι είναι ό,τι πρέπει» (καρπούζι)
«Οι φοιτητές στη Λάρισα πήγαν από πύραυνο» (μαγκάλι)
«Τον κοιτούσε κι έτρεχαν τα πυκνόρρευστα διαλύματα ζάχαρης» (σιρόπια)
Λοιπόν, οι 218 (220-2) τουρκικής προέλευσης λέξεις του καταλόγου είναι:
