Υπάρχουν πολλοί πού πιστεύουν ότι οι
άνθρωποι είναι πρόβατα. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι οι άνθρωποι είναι
λύκοι. Και οι δυο πλευρές μπορούν να προβάλουν γερά επιχειρήματα για να
υποστηρίξουν τις θέσεις τους.
O ι άνθρωποι είναι «πρόβατα»;
O ι άνθρωποι είναι «πρόβατα»;
Εκείνοι πού προτείνουν ότι οι άνθρωποι
είναι πρόβατα, δεν έχουν παρά νατονίσουν το ότι οι άνθρωποι εύκολα
επηρεάζονται για να κάνουν αυτό πού τούς λένε, έστω και αν αυτό είναι
κακό για τούς ίδιους τούς εαυτούς τους.
'Ότι ακολουθούν τούς ηγέτες τους σε
πολέμους πού δεν τούς προσφέρουν τίποτε άλλο από καταστροφή. Ότι
πιστεύουν σε κάθε είδους ανοησία αν τούς την παρουσιάσουν αρκετά έντονα
και αν υποστηρίζεται από δύναμη - από τις γεμάτες τραχύτητα απειλές των
παπάδων και των βασιλιάδων μέχρι τις ήπιες φωνές κρυφών και φανερών
υποκινητών.
Φαίνεται ότι στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι είναι μισοξύπνια παιδιά πού δέχονται εύκολα επιδράσεις, όντας πρόθυμα να παραδώσουν τη βούληση τους σ' οποιοδήποτε τούς μιλήσει με φωνή αρκετά απειλητική η αρκετά γλυκιά για να τούς επιβληθεί. Πραγματικά, εκείνος πού έχει μια πεποίθηση τόσο στερεή ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει την αντίθεση τού πλήθους, αποτελεί περισσότερο την εξαίρεση παρά τον κανόνα, μια εξαίρεση πού συνήθως την εμπαίζουν ο ί σύγχρονοί του και τη θαυμάζουμε αιώνες αργότερα.
Φαίνεται ότι στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι είναι μισοξύπνια παιδιά πού δέχονται εύκολα επιδράσεις, όντας πρόθυμα να παραδώσουν τη βούληση τους σ' οποιοδήποτε τούς μιλήσει με φωνή αρκετά απειλητική η αρκετά γλυκιά για να τούς επιβληθεί. Πραγματικά, εκείνος πού έχει μια πεποίθηση τόσο στερεή ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει την αντίθεση τού πλήθους, αποτελεί περισσότερο την εξαίρεση παρά τον κανόνα, μια εξαίρεση πού συνήθως την εμπαίζουν ο ί σύγχρονοί του και τη θαυμάζουμε αιώνες αργότερα.
Σ' αυτήν ακριβώς την υπόθεση - ότι
δηλαδή οι άνθρωποι είναι πρόβατα - εδραίωσαν τα συστήματά τους οι
ιεροεξεταστές και οι δικτάτορες. Και ακόμη , αυτή ακριβώς η
πεποίθηση ότι οι άνθρωποι είναι πρόβατα και γι αυτό χρειάζονται ηγέτες
να παίρνουν αποφάσεις γι' αυτούς, έκανε τους ηγέτες να πιστεύουν
ειλικρινά ότι εκπληρώνουν ένα ηθικό καθήκον - ακόμα και τραγικό - όταν
δίνουν στον άνθρωπο αυτό πού χρειάζεται: αν γίνονται δηλαδή αυτοί ηγέτες
και τον απαλλάσσουν από το φορτίο της ευθύνης και της ελευθερίας.